GiriÅŸ
Anketler, sosyal bilimler alanındaki araştırmalarda sıklıkla başvurulan veri toplama yöntemlerinden biridir. Anketler aracılığıyla belirli bir konuda insanların görüş, tutum ve davranışları niceliksel ve niteliksel olarak ölçülebilmektedir.
Ancak anketlerden elde edilen verilerin doğru bir şekilde çözümlenmesi de son derece önemlidir. Anket sorularından elde edilen yanıtlar uygun ve güvenilir istatistiksel analizlere tabi tutulmazsa, araştırma sonuçları geçerliliğini yitirecektir.
Bu noktada istatistik analizlerinde sıkça kullanılan SPSS (Statistical Package for Social Sciences) programı devreye girmektedir. SPSS anket verilerinin istatistiksel çözümlemesinde en çok tercih edilen programlar arasında yer almaktadır.
Anket Verilerinde Betimsel Ä°statistikler
Anketlerden elde edilen verilerin analizinde ilk olarak betimsel istatistiklerden faydalanılır. Betimsel istatistikler, veri setindeki değişkenlerin temel özelliklerini özetlemek için kullanılır.
SPSS programında frekans analizi yapılarak her bir soruya verilen yanıtların yüzde ve frekans dağılımları bulunabilir. Böylece anket sorularına verilen cevapların genel eğilimleri betimlenebilir.
Ayrıca betimsel istatistikler kapsamında ortalama, medyan, mod, standart sapma, çarpıklık ve basıklık gibi merkezi eğilim ve dağılım ölçütleri hesaplanabilmektedir.
Anket verilerinin betimsel istatistiklerle incelenmesi, veri setinin genel yapısını ve özelliklerini anlamak için oldukça faydalıdır.
Güvenirlik Analizi
Anketlerde kullanılan ölçeklerin güvenirliği, elde edilen verilerin güvenilirliği açısından büyük önem taşır. Bir ölçeğin güvenirliği, ölçülmek istenen özelliği tutarlı ve istikrarlı bir şekilde ölçebilme gücüdür.
SPSS ile anket verilerinin güvenirlik analizi kolaylıkla yapılabilir. Bu amaçla sıklıkla Cronbach Alfa katsayısı hesaplanır. Alfa değeri 0 ile 1 arasında olup, 0.7-0.8 ve üzeri alfa değerleri ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu gösterir.
Ayrıca her bir sorunun, toplam puanla ve diğer sorularla olan korelasyonuna bakılarak soru-toplam ve soru-soru korelasyonları incelenebilir.
Güvenirlik analizi, anket çalışmalarında elde edilen verilerin tutarlılığını değerlendirmede hayati öneme sahiptir.
Demografik Değişkenlere Göre Fark Analizleri
Anket çalışmalarında, demografik değişkenler (cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi vb.) açısından farklı alt grupların cevaplarında anlamlı bir fark olup olmadığının incelenmesi sıklıkla gereklidir.
SPSS ile bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü ANOVA testi gibi istatistiksel analizler yapılarak gruplar arası farklar tespit edilebilir.
Cinsiyete göre karşılaştırma için t-testi, yaşa veya eğitim düzeyine göre karşılaştırmada ise ANOVA testi uygulanabilir. Gerekirse çoklu karşılaştırma testleri ile farklılıkların hangi gruplar arasında olduğu belirlenebilir.
Demografik değişkenlere göre yapılan bu analizler, hedef kitle hakkında önemli ipuçları sunar.
Regresyon Analizi
Anket çalışmalarında sıklıkla kullanılan bir diğer güçlü analiz yöntemi, regresyon analizidir. Regresyon analizi, aralarında neden-sonuç ilişkisi olabilecek değişkenler arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışır.
SPSS programı ile yapılan regresyon analizinde, bağımlı değişken üzerinde etkili olabilecek bağımsız değişkenler belirlenir. Elde edilen regresyon denklemi ile bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etki düzeyi ve yönü tespit edilebilir.
Tekli ve çoklu doğrusal regresyon analizi olmak üzere farklı regresyon modelleri kullanılabilir. Regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkiyi detaylı bir şekilde inceleme olanağı sunar.
Sonuç
Anketler, doğru analiz edildiğinde araştırmacılara çok değerli sonuçlar sunan bir veri toplama aracıdır. SPSS programı, anket verilerinin istatistiksel olarak çözümlenmesinde oldukça güçlü özelliklere sahiptir.
Betimsel istatistikler, güvenirlik analizi, demografik karşılaştırmalar ve regresyon analizi gibi çeşitli tekniklerle anket verileri derinlemesine incelenebilir. Araştırmacıların SPSS kullanımı konusunda kendilerini geliştirmesi, anket çalışmalarının başarısı için büyük önem taşır.
